Staž sa uvećanim trajanjem računa se kao takav samo u državi u kojoj je radnik radio, dok ga druge države ne računaju, a osiguranici Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje koji imaju utvrđen poseban staž (žene najčešće po osnovu rođenja trećeg deteta, a muškarci po osnovu učešća u ratu) se u drugim državama na području bivše Jugoslavije uzima u obzir samo ako je navršen pre 1. januara 1965. godine.
Ovo su samo neke činjenice na koje treba obratiti pažnju prilikom sabiranja godina staža, ukoliko su deo ili čitav radni vek proveli radeći u nekoj od republika SFRJ.
Uslovi za penziju su, kako naglašavaju u PIO fondu, donekle slični u svim državama, ali postoje i razlike sa kojima svi budući penzioneri treba da se upoznaju kako bi mogli da planiraju penzionisanje na pravi način, bez nedoumica o tome da li će istovremeno dobiti penziju u svim državama u kojima imaju staž.
BENIFICIRAN STAŽ
Osiguranici koji ostvaruju pravo na penziju pod povoljnijim uslovima (pripadnici MUP, vojske i slično) ili, na primer, uz sniženje starosne granice, ili uz staž koji se računa sa uvećanim trajanjem (tzv. beneficirani staž), treba da znaju povoljnije uslove imaju samo u državi u kojoj aktivno rade, kao i da se beneficirani staž računa u svim državama samo do vremena izlaska pojedine države iz Jugoslavije.
Postoji jedna relativno česta situacija koja obično novog penzionera dovede u problem u pogledu ostvarivanja prava u inostranstvu. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju omogućava većini penzionera u Srbiji da iz penzije nastave sa radom. To je moguće kako ponovnim početkom, tako i bez ikakvog prekida osiguranja za kategorije kojima je to omogućeno. Međutim, propisi u drugim državama uglavnom to ne tolerišu.
- Neke države, poput Slovenije i Hrvatske, obustavljaju isplatu penzije korisniku koji uđe u osiguranje u Srbiji, ali će pritom tolerisati pojedine osnove osiguranja. Na primer, osiguranici koji u Srbiji rade po ugovoru o delu moći će nesmetano da koriste hrvatsku starosnu penziju za razliku od onih koji su kod poslodavca zaposleni po ugovoru o radu - ističu u Fondu.
Кorisnici invalidskih i porodičnih primanja treba naročito da vode računa o inostranim propisima ako odluče da uđu u osiguranje dok primaju penziju. U svakom slučaju, a imajući u vidu i da se propisi menjaju, najbolje je da osiguranici konsultuju odgovarajuće službe inostranih fondova i zatraže jasno tumačenje da li će im isplata penzije biti obustavljena u slučaju radnog angažovanja iz penzije.
U PIO fondu naglašavaju i da neke okolnosti koje na prvi pogled nisu značajne mogu da budu jako važne. Na primer, zaključenje novog braka pod određenim uslovima može da dovede do prestanka prava na porodičnu penziju u Sloveniji, a prekasno obaveštenje može čak da dovede korisnika i do obaveze da vrati primljene devizne penzije.
SABIRANJE STAŽE
Svi oni koji su celokupan ili deo staža ostvarili u nekoj od bivših jugoslovenskih republika na osnovu svih zaključenih sporazuma o socijalnom osiguranju imaju pravo na sabiranje navršenih staževa u svim državama. Zahvaljujući tome, čak i u slučaju da neki osiguranik pojedinačno ni u jednoj državi nema dovoljno staža, on, ipak, može da ostvari pravo na penziju tako što mu se kao ukupan staž računa zbir svih pojedinačnih.
- Svaka država visinu penzije određuje srazmerno stažu koji utvrdi po svojim propisima. Sporazumi su omogućili zainteresovanima da i pre ostvarivanja prava provere trajanje staža u drugoj državi. Osiguranik može nadležnom nosiocu osiguranja prema svom prebivalištu da podnese zahtev za utvrđivanje staža u inostranstvu. Pored toga prilažu se i drugi raspoloživi dokazi o stažu. Ako ih osiguranik nema, potrebno je da napiše što precizniju izjavu o periodima i mestu rada u državi na koju se zahtev odnosi - kažu u PIO fondu.
Zahtev se zatim prosleđuje nadležnom nosiocu koji sprovodi postupak, utvrđuje sve potrebne činjenice i dostavlja odgovarajuću potvrdu. Podnosilac zahteva zatim dobija obaveštenje o periodima i ukupnom trajanju staža osiguranja navršenog u inostranstvu.
Kurir.rs/ J. Ž. S.
NE PROPUSTITE
