Dan D za Srbiju i ceo Zapadni Balkan: Evropski parlament sutra donosi odluku koja će važiti do 2030.
Ova inicijativa, koja predviđa izmenu postojeće uredbe EU, ima za cilj nastavak trgovinske integracije regiona sa Evropskom unijom.
Uredba koja se trenutno primenjuje važi do 31. decembra 2025. godine i omogućava slobodan ulaz određenih poljoprivrednih proizvoda sa Zapadnog Balkana na tržište EU, kao i pristup globalnoj tarifnoj kvoti za vino. Prema predlogu, ovaj okvir biće produžen za još pet godina, čime će se, kako je izjavio izveštač Christian Van Dyke, ojačati EU posvećenost trgovinskoj integraciji ovog regiona.
Ko pripada Zapadnom Balkanu
Trgovina između EU i Zapadnog Balkana ima ključnu ulogu u političkom i ekonomskom povezivanju regiona sa Unijom. Ovaj region obuhvata Albaniju, Bosnu i Hercegovinu, Severnu Makedoniju, Crnu Goru i Srbiju, a EU je njihov najvažniji spoljnotrgovinski partner, sa udelom od oko 62 odsto u ukupnoj robnoj razmeni. Iako trgovina sa Zapadnim Balkanom čini samo oko 1,7 odsto ukupne trgovine EU, ona je od strateškog značaja za stabilnost i ekonomski razvoj oba regiona.
Prema podacima Evropske komisije, ukupna trgovina između EU i Zapadnog Balkana prošle godine iznosila je 83,6 milijardi evra, što predstavlja rast od 29 odsto u odnosu na prethodnu godinu. Najvažniji proizvodi koje EU uvozi iz regiona uključuju mašine, osnovne metale, mineralne proizvode i hemikalije, dok su iz EU u region dominantno izvođeni isti proizvodi, kao i transportna oprema.
Čertvrt veka procesa
Trgovinski odnosi između EU i Zapadnog Balkana temelje se na Procesu stabilizacije i pridruživanja (PSP), koji je započeo početkom 2000-ih. Ovaj proces predstavlja politički i pravni okvir za postepenu ekonomsku integraciju zemalja Zapadnog Balkana u Uniju. Kroz ovaj okvir, svaka od zemalja regiona potpisala je Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SSP), koji omogućava uspostavljanje zone slobodne trgovine i postepeno usklađivanje sa zakonodavstvom EU.
U novembru 2023. godine, Evropska komisija usvojila je Plan rasta za Zapadni Balkan, koji ima za cilj da regionu pruži koristi koje dolaze sa jedinstvenim tržištem EU, pre nego što zemlje zvanično postanu članice. Ovaj plan uključuje i potpisivanje sporazuma o oceni usaglašenosti (ACAA), koji bi omogućio lakši pristup tržištu EU za proizvođače iz regiona.
Zemlje Zapadnog Balkana od 2025. godine primenjuju i revidirana pravila Panevro-mediteranske konvencije o poreklu robe, koja pojednostavljuju trgovinu sa EU i drugim partnerima na Mediteranu. Ovo bi moglo dodatno olakšati trgovinske tokove i omogućiti bolji pristup tržištima u Evropi i šire.
Biznis Kurir/Bizportal